Choć trudno jest określić naszych zachodnich sąsiadów jako potentatów geotermalnych w Europie, to jednak kraj ten może służyć za przykład jakie kroki należy uczynić aby wykorzystać energię geotermalną w naszym kraju.
Wg Eurostatu, w 2015 roku udział Niemiec w całkowitej produkcji energii geotermalnej dla państw UE wyniósł ok. 3,3%.
Warunki występowania złóż geotermalnych w Niemczech
Wyróżnia się trzy obszary występowania złóż wód geotermalnych, z których wszystkie zalicza się do systemów niskotemperaturowych (temperatura wody nie przekracza w nich 150oC):
- Basen północnoniemiecki, wchodzi w skład basenu środkowoeuropejskiego, skały zbiornikowe to piaskowce oraz skały węglanowe, zasoby nadają się do wykorzystania bezpośredniego. Basen ten ma powierzchnię ok. 265,5 tyś km2, o temperaturach wgłębnych zawierających się w przedziale 38 – 54oC,
- Basen molasowy przedgórza Alp (południowoniemiecki), zlokalizowany na południu kraju, skały wodonośne (piaskowce i utwory węglanowe), jego zasoby również nadają się do wykorzystania bezpośredniego,
- Rów Górnego Renu, stanowi system uskoków przecinających platformę paleozoiczną, rozciąga się on na południowy – zachód od Frankfurtu do okolic Bazylei. Basen ten charakteryzuje się powierzchnią niemal 10 tyś km2, zakres temperatur wgłębnych jest bardzo zróżnicowany – od poniżej 30oC do ponad 100oC.
Dodatkowo, w północno – wschodnich, środkowo – wschodnich oraz południowych Niemczech znajdują się duże obszary perspektywiczne pod względem wykorzystania ciepła suchych gorących skał.
Wykorzystanie zasobów geotermalnych
W 2016 roku w Niemczech funkcjonowało 180 instalacji do bezpośredniego wykorzystania zasobów geotermalnych (obejmujących scentralizowane systemy centralnego ogrzewania, szklarnie oraz kompleksy basenów termalnych). Większość instalacji zlokalizowanych jest w obrębie zbiornika molasowego przedgórza Alp.
W 2017 roku wykorzystanie energii geotermalnej kształtowało się następująco:
- systemy centralnego ogrzewania – całkowita moc zainstalowana: 313 MWt, produkcja energii cieplnej: 893 GWh,
- pompy ciepła (płytka geotermia) – moc zainstalowana: 3.3 MWt, produkcja energii cieplnej: 9.6 GWh. Ze względu na znaczne dofinansowania do tego typu urządzeń, w 2015 roku sprzedano ich ponad 57 tyś. Dla porównania, w Polsce w tym samym roku sprzedano ich o ponad połowę mniej,
- kompleksy basenów termalnych – moc zainstalowana: 56.8 MWt, produkcja energii cieplnej: 474.6 GWh.
Podsumowując, całkowita produkcja energii cieplej w2017 roku wyniosła u naszych zachodnich sąsiadów 374 MWt, dzięki której wyprodukowano 1377 GWh.
Ze względu na brak złóż o wysokiej entalpii produkcja prądu elektrycznego możliwa jest jedynie w systemie binarnym. W 2013 roku funkcjonowało osiem elektrowni. Pod koniec 2014 roku moc zainstalowana w 12 elektrowniach geotermalnych wyniosła 34.5 MWe, zaś produkcja energii elektrycznej z geotermii – 151 GWhe.
W czym tkwi sukces Niemiec w produkcji energii geotermalnej?
Niewątpliwie dużym atutem są znaczne zasoby energii geotermalnej, ok. 34 – krotnie większe niż polskie, ale przede wszystkim odpowiednia polityka państwa.
Do najważniejszych programów wspierających energetykę geotermalną zaliczyć należy „Akt o odnawialnych źródłach energii”, zakładający 20% udział OŹE w bilansie energetycznym do 2020 roku. Ustawa ta zapewnia wsparcie dla produkcji energii elektrycznej oraz skojarzonej produkcji ciepła i elektryczności w postaci subsydiów. W połowie lat 90-tych działał także program, który zmienił oblicze rynku pomp ciepła w Niemczech. W 2010 roku wsparcie finansowe dla pomp ciepła wyniosło 20 euro/m2 ogrzewanej powierzchni dla budynków istniejących oraz 10 euro/m2 ogrzewanej powierzchni w nowych obiektach. Kolejny program nakładał na właścicieli budynków obowiązek udziału OŹE w systemach grzewczych.
Wsparcie finansowe objęło także głęboką geotermię – przewidywało ono system kredytów na prowadzenie robót wiertniczych a także ubezpieczenia w przypadku niespełnienia oczekiwań przez rzeczywiste parametry złoża.
Polityka Niemiec pokazuje w jaki sposób można skutecznie zachęcić zarówno obywateli jak i dużych przedsiębiorców do inwestowania w odnawialne źródła energii.
Źródła:
Weber J., Ganz B., Sanner B., Moeck I, 2016 – Geothermal Energy Use, Country Update for Germany, Geothermal DH Potential in Europe
Anna Chmurzyńska