Inicjatywa lokalna to forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej. Z grubsza rzecz ujmując polega na tym, że:
– Mieszkańcy wspólnie z samorządem chcą zrobić coś czego samorząd sam jeszcze nie zrealizował. W tym celu w dowolnym czasie i w dowolnej formie składają wniosek o inicjatywę lokalną.
– Procedura jest szybka, maksymalnie uproszczona, bez żadnych barier biurokratycznych, jawna i sprawiedliwa.
– Mieszkańcy deklarują swój niewielki wkład np. pracy, mając ustawową gwarancję szybkiej, bezstronnej i transparentnej oceny ich wniosku o inicjatywę lokalną. Szczegółowe kryteria oceny wniosków musi wcześniej ustalić Rada Miasta.
– Mieszkańcy mają wpływ na sposób i termin realizacji przedsięwzięcia i zawierana jest z nimi stosowna umowa cywilna.
– Wszystkie wnioski rozpatrywane i realizowane są jawnie według tych samych publicznie znanych zasad. Wzrasta jawność i transparentność życia publicznego, wzajemne zaufanie, a mieszkańcy stają się bardziej aktywni i odpowiedzialni. Potrzeby lokalne zaspokajane są szybciej, lepiej i taniej.
W związku z ogłoszeniem przez Burmistrza Miasta Lęborka konsultacji projektu uchwały w sprawie określenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej, RKW Lębork sformułowało szereg uwag do rzeczonego projektu.
Poniżej zamieszczamy projekt uchwały według Burmistrza a następnie nasze uwagi. Zachęcamy do lektury.
Nasze uwagi
Tryb oceny:
Tryb oceny należy uzupełnić o regulacje obiektywnie rozstrzygające, kiedy wniosek uznaje się za spełniający szczegółowe kryteria oceny.
Stowarzyszenie Ruch Kontroli Wyborów – Ruch Kontroli Władzy Oddział w Lęborku wnioskuje, aby w §2 projektu chwały dopisać ustęp o treści:
„Uznaje się, że wniosek spełnia szczegółowe kryteria oceny, jeżeli spełnił wszystkie kryteria obligatoryjne (brzegowe) i jednocześnie za kryteria fakultatywne (punktowe) uzyskał co najmniej 20% możliwych do uzyskania punktów.”
Szczegółowe kryteria oceny.
Inicjatywy lokalne to przede wszystkim zagadnienia, które zostały przeoczone i nie są realizowane, dotyczące spraw jeszcze formalnie nieprzygotowanych lub wręcz nieprzewidzianych w dokumentach strategicznych. Z tego powodu nie będą jeszcze mieć pozwoleń na budowę, uzgodnień itp. W tej sytuacji niecelowe byłoby przy ocenie inicjatyw lokalnych promowanie zadań, które urzędnicy akurat przewidzieli, zaplanowali, uzgodnili lub rozpoczęli już ich realizację, a spychanie na dalszy plan potrzeb dostrzeganych przez mieszkańców jednak przez lata nieuwzględnianych.
Kilka kryteriów określonych zostało zbyt nieprecyzyjnie, niezrozumiale, ze zbyt szerokim obszarem subiektywnej uznaniowości. Nie pozwala to uznać ich za kryteria posiadające atrybut szczegółowości wymagany przez ustawodawcę. Niepokojące jest przyznanie tym skrajnie uznaniowym kryteriom aż 50% puli punktów. Proponujemy odejście od subiektywizmu na rzecz oparcia kryteriów o policzalne standardy i obiektywnie stwierdzalne przesłanki.
Stowarzyszenie Ruch Kontroli Wyborów – Ruch Kontroli Władzy Oddział w Lęborku wnioskuje, aby w §3 projektu chwały oraz odpowiednio w załączniku z kryteriami:
1. Nieprecyzyjne subiektywne kryterium punktowe (1) „celowości” zmodyfikować na policzalne kryterium obligatoryjne (brzegowe) „Akceptacja społeczna” – zdefiniowana jako minimalna liczba mieszkańców Lęborka, którzy muszą udzielić wnioskodawcom inicjatywy imiennego pisemnego poparcia wynosząca:
– 10 osób dla inicjatyw o wartości do 1.000 zł
– 20 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 1.000 zł
– 30 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 10.000 zł
– 60 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 50.000 zł
– 150 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 100.000 zł
– 300 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 500.000 zł
– 500 osób dla inicjatyw o wartości powyżej 1.000.000 zł”
2. Kryterium (2) nadać brzmienie „Łączny wkład własny wnioskodawcy (praca społeczna, świadczenia rzeczowe, wkład pieniężny): 1 punkt za każde pełne 5% wartości zadania”. Należy zauważyć, że w wielu przypadkach z natury rzeczy jedyną możliwą formą będzie mógł być wkład pieniężny np. przy zakupie telewizora do świetlicy środowiskowej i zawarte w projekcie uchwały rozwiązanie będzie niepraktyczne i dyskryminujace.
3. Wykreślić kryterium punktowe (4) „stopień przygotowania” jako sprzeczne z ideą inicjatywy lokalnej, gdyż inicjatywy te najczęściej dotyczą spraw przeoczonych, a więc siłą rzeczy jeszcze nie przygotowanych.
4. Doprecyzować lub wykreślić subiektywne kryterium punktowe (5) „koszty utrzymania” używając parametrów obiektywnych i jednoznacznie policzalnych, zwłaszcza precyzyjne zróżnicowanie go dla wartości pośrednich od 2 do 9 punktów. Określenia „bardzo wysokie” czy „bardzo niskie” koszty utrzymania są zbyt niejednoznaczne. Jednocześnie kryterium takim trudno jednolicie objąć zadania inwestycyjne oraz mające całkowicie inny charakter przedsięwzięcia nieinwestycyjne (tzw. „miękkie”) – zwłaszcza jednorazowe.
5. Wykreślić subiektywne kryterium punktowe (6) „trwałość rezultatów zadania”, gdyż praktycznie nie jest możliwe zdefiniowanie tego kryterium w oparciu o parametry obiektywne i policzalne już na etapie koncepcyjnym, zwłaszcza precyzyjne zróżnicowanie go dla wartości pośrednich od 2 do 9 punktów. Nie jest jasna intencja projektodawcy uchwały oraz brak zdefiniowania jak mierzona ma być trwałość i powtarzalność działań.
6. Kryterium fakultatywne (punktowe) (7) „spójność z uchwałami” zmodyfikować na kryterium brzegowe „Brak sprzeczności z uchwałami Rady ws. dokumentów strategicznych lub planistycznych”. Zawarte w projekcie uchwały oczekiwanie zgodności inicjatywy z kilkoma uchwalonymi zamierzeniami Rady jest niecelowe, bo inicjatywy lokalne z natury rzeczy dotyczą spraw, które w zamierzeniach Rady jeszcze się nie znalazły. Dlatego wystarczy, aby inicjatywa ta nie była z uchwałami sprzeczna. Niedopuszczalne natomiast byłoby uznawanie za wiążące opracowań („dokumentów”) roboczych, które nie zostały przez Radę zaakceptowane tj. nie zostały uchwalone.