W środę 21 kwietnia 2021 r. na placu św. Jana Pawła II w Zawierciu (ul. Sikorskiego/ ul. 3 Maja) zostanie zaprezentowana wystawa „TU rodziła się Solidarność Rolników”. O godz. 10.00 odbędzie się briefing dla dziennikarzy poświęcony wystawie z udziałem: dr. Andrzeja Sznajdera, dyrektora katowickiego oddziału IPN, Małgorzaty Benc, zastępcy prezydenta miasta Zawiercie, Pawła Sokoła, wicestarosty zawierciańskiego oraz Ryszarda Mozgola, naczelnika Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach, autora wystawy. Wydarzenie zorganizowano w 40-lecie narodzin niezależnego ruchu chłopskiego.
Wystawa prezentowana będzie w Zawierciu do 12 maja 2021 r.
Wydarzenie odbędzie się z zachowaniem zasad ścisłego reżimu sanitarnego.
Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji, w wyniku którego PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się jej przeprowadzić – stanowił istotny, choć głośno niewyrażony – element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 procent ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70 – tych XX wieku.
W takiej atmosferze narodziły się pierwsze inicjatywy opozycyjne na wsi. Na Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie i Ziemi Grójeckiej utworzono Komitety Samoobrony Ziemi Chłopskiej, powstał też Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników i Ośrodek Myśli Ludowej. Poparcia rolniczemu strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 r. podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Były one dla wsi odpowiednikiem Porozumień Sierpniowych 1980 r.
Chłopskie postulaty obejmowały całokształt życia na wsi, m.in. swobodę gospodarki ziemią, odsunięcie PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, naukę religii i wolność praktyk religijnych, nieutrudnianie budowy świątyń, a także odkłamanie historii.
Założeniem wystawy przygotowanej przez IPN było ukazanie, że „Solidarność” rolnicza to bohater zbiorowy, odgrywający ważną rolę w zmaganiach o wolną Polskę.
Wystawa prezentuje w ujęciu ogólnopolskim oraz regionalnym odrodzenie ruchu chłopskiego, a także przełomowe strajki rolników w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie, które otworzyły drogę do późniejszej rejestracji związku. Na terenie obecnego województwa śląskiego impuls do powstania niezależnych rolniczych inicjatyw związkowych dało dynamiczne tworzenie się struktur NSZZ „Solidarność”. Nie były one silne i kształtowały się w cieniu pracowniczej „Solidarności”, dominującej na tym zurbanizowanym i uprzemysłowionym terenie. Wystawa składa się z trzech ekspozytorów, z których każdy złożony jest z trzech plansz. Dwa ekspozytory poświęcone są zagadnieniom ogólnopolskim, trzeci prezentuje rolnicze inicjatywy związkowe na terenie obecnego województwa śląskiego:
- W cieniu pracowniczej „Solidarności“,
- Na drodze do zjednoczenia,
- Od rejestracji do stanu wojennego.
Ekspozycja, po pokazach w regionach, zostanie zaprezentowana w Warszawie. Od 12 maja 2021 r. na placu J. Piłsudskiego będą prezentowane moduły centralne, oraz moduły/plansze przywiezione ze wszystkich regionów.
źródło: IPN o/Katowice