Prof. Michał Bijak, ekspert z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, przygotował zwięzły pakiet najważniejszych informacji dotyczących koronawirusa. Zachęcamy do lektury poniższego artykułu. Zaprezentowana w nim wiedza jest bowiem podstawowym narzędziem skutecznego zapobiegania zarażeniu.
Charakterystyka
Wirus SARS-CoV-2, wywołujący chorobę określaną przez WHO jako COVID-19, należy do grupy wirusów potocznie nazywanych koronawirusami, które wchodzą w skład konserwatywnie zachowanej ewolucyjnie rodziny wirusów – Coronaviridae. Jest to wirus, którego materiał genetyczny stanowi jednoniciowy fragment kwasu rybonukleinowego (RNA). Jego struktura jest bardzo typowa dla tej grupy wirusów i składa się z błony lipidowej, w której zakotwiczone są białka odpowiedzialne za rozpoznawanie komórek docelowych.
Struktura SARS-CoV-2 oraz mechanizm atakowania komórek gospodarza jest bardzo podobny do innych koronawirusów, które wcześniej powodowały epidemie ostrej niewydolności oddechowej na terenie Azji, tj. Ciężki Ostry Zespół Oddechowy (SARS-CoV-1) oraz Bliskowschodni Zespół Oddechowy (MERS-CoV). Są to wirusy dobrze zbadane. Epidemie wywołane przez nie miały charakter lokalny, a współczynnik śmiertelności był wyższy (9% dla SARS-CoV-1 oraz ponad 30% dla MERS-CoV) niż w przypadku obecnie rozprzestrzeniającego się wirusa SARS-CoV-2, dla którego średni współczynnik śmiertelności wynosi w zależności od stosowanej metody obliczeń od 3,6% do 6,7%. Nie ma natomiast żadnych wiarygodnych informacji na temat liczby osób, które przechodzą chorobę bezobjawowo.
Wiele osób zastanawia się i szuka informacji, jak długo wirus jest w stanie przetrwać poza organizmem. Badania prowadzone nad SARS-CoV-1 wykazywały, że jest on w stanie przetrwać na różnych powierzchniach około 2 dni, jednak w skrajnych przypadkach (odpowiednie warunki) było to nawet 9 dni. Najnowsze opracowania pochodzące z Chin wskazują, że wirus SARS-CoV-2 jest w stanie przetrwać na różnych powierzchniach nawet kilka dni, co potwierdza konieczność mycia rąk i dezynfekcji (np. alkoholem) urządzeń typu telefon komórkowy, klamki, poręcze i inne miejsca, na których może znajdować się wirus.
Ryzyko
Pomimo, że wirus SARS-CoV-2 charakteryzuje się wyższym współczynnikiem śmiertelności niż wirus grypy oraz jego wskaźnik zaraźliwości jest wyższy, należy pamiętać, że większość ofiar tego wirusa to osoby powyżej 70. roku życia oraz osoby, u których istnieją choroby współtowarzyszące lub które są obciążone przez przyjmowanie leków (tak jak pierwszy w Polsce śmiertelny przypadek w Poznaniu). Około 80% osób charakteryzuje się łagodnym przebiegiem zakażenia, które może nie różnić się od objawów zwykłego przeziębienia. Tylko około 15–20 % osób wymaga zastosowania hospitalizacji. Objawy początkowe są typowe dla przeziębienia i grypy, jednak z czasem dochodzi do silnego suchego kaszlu, z wystąpieniem duszności, która jest już charakterystyczna dla zakażenia SARS-CoV-2. Osoby zakażone mają też podwyższoną temperaturę ciała (minimum 38 stopni).
Zapobieganie zakażeniu
Najważniejszym elementem zapobiegania zakażeniu jest unikanie możliwości spotkania osób chorych. Obecnie nie ma dokładnie opracowanego wskaźnika zaraźliwości dla wirusa, jednak, według niektórych szacunków, osoba zakażona koronawirusem zaraża więcej osób niż pacjent z wirusem grypy. Wysoki współczynnik zaraźliwości potwierdza dochodzenie epidemiologiczne z Korei Południowej, gdzie jedna osoba, tzw. pacjent 31., doprowadziła do 40% wykrytych w tym kraju zakażeń. Ważne jest zatem stosowanie izolacji osób potencjalnie zarażonych oraz unikanie przez nas wszystkich miejsc zatłoczonych. Ważne jest też stosowanie się do zaleceń wydawanych przez Główny Inspektorat Sanitarny dotyczący zachowania higieny, w tym mycia rąk oraz dezynfekcji urządzeń typu telefon komórkowy.
Głównym celem strategicznym w procedurze odkażania powinna być dezintegracja warstwy lipidowej, która jest najwrażliwszym elementem wirusa oraz jest odpowiedzialna za integralność jego struktury. Zniszczenie jej powoduje rozpad cząsteczki wirusa i jego dezaktywację. Badania nad innymi koronawirusami wykazały wysoką skuteczność roztworów alkoholu etylowego (o stężeniu 70%) oraz alkoholu izopropylowego. Niemniej, ze względu na charakter warstwy lipidowej wirusa, wszystkie detergenty stosowane do higieny, takie jak mydło, żel pod prysznic itp. również będą pozwalały nam pozbyć się cząstek wirusa, jednak procedura mycia rąk powinna być w tym przypadku bardzo dokładna.
Ważne jest, żeby dla bezpieczeństwa zachować zdrowy rozsądek we wszystkich czynnościach, które wykonujemy na co dzień, unikać skupisk ludności, utrzymywać odległość min. 1,5 metra od innych osób, a w przypadku osób kaszlących nawet 4 metry. Należy prowadzić odpowiednią higienę rąk i stosować się do zaleceń Głównego Inspektora Sanitarnego. W przypadku maseczek ochronnych, tak popularnych w ostatnim czasie, należy pamiętać, że tylko maseczki typu FFP3 zapewniają ochronę przed wirusami i to także w ograniczonym zakresie.