2 maja 1945 rok – Zawieszanie flagi polskiej na gruzach Berlina

zdjęcie koloryzowane, źródło nieustalone – podpisano Historia w Kolorze

O świcie 2 maja 1945 roku pięciu żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki zawiesiło polską flagę na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie. Flaga kraju, który przez sześć lat znajdował się pod niemiecką okupacją zawisła na kolumnie, która przypominać miała berlińczykom o potędze ich państwa.

Polskie Radio zamieszcza ciekawe informacje:

Zawieszenia sztandaru na Kolumnie Zwycięstwa podjęło się pięciu ochotników. Ich sylwetki odzwierciedlają skomplikowane losy Polaków na wschodzie w dobie II wojny światowej. Dowódca i inicjator akcji, Mikołaj Troicki, we wrześniu 1939 roku walczył nad Bzurą w szeregach Wojska Polskiego, po klęsce wojny obronnej wstąpił do ZWZ AK. Schwytany w łapance, został wywieziony na roboty do Jugosławii. Tam uciekł i przystąpił do komunistycznych partyzantów Tity. Gdy Armia Czerwona zajęła Bałkany, Troicki wrócił do Polski by wstąpić do 1 Armii Polskiej.

Jak podaje portal

Do zawieszenia flagi zgłosił się także kapral Jabłoński pochodzący z podlaskiego Surażu. Kiedy we wrześniu 1939 roku przyszli tam Rosjanie, wcielili go siłą do Armii Czerwonej. Walczył w jej szeregach do sierpnia 1941 roku, a potem pracował w batalionach roboczych na Uralu. Nie zdążył do armii gen. Władysława Andersa i w 1943 roku zaciągnął się do tworzącej się w Sielcach nad Oką 1 Dywizji Piechoty płk. Zygmunta Berlinga. – Służyłem w artylerii, obsługiwałem radiostację – opowiadał Jabłoński. Walczył potem pod Lenino, Warszawą i o Wał Pomorski.

Z kolei Polska Zbrojna opisuje drogę innych uczestników:

Całą drogę znad Oki przeszedł też 25-letni plutonowy Kazimierz Otap. Sowieci wywieźli go w 1939 roku spod Białegostoku na Sybir i tak jak Jabłoński wyszedł z ZSRR z Berlingiem.

Czwarty z żołnierzy – 21-letni kanonier Eugeniusz Mierzejewski w czasie okupacji współpracował z podziemiem, a jesienią 1944 roku po wkroczeniu Armii Czerwonej wstąpił w szeregi polskiego wojska. Najmniej wiadomo o losach piątego bohatera – kanoniera Aleksandra Karpowicza.

Najmniej wiadomo o losach piątego ochotnika – Aleksandra Karpowicza.

fot: Nikolai Schwerg/ Wikipedia

Pięciu żołnierzy po wysokich schodach wspięło się na szczyt kolumny, która wcześniej służyła hitlerowcom za punkt obserwacyjny. – Potykaliśmy się o sploty przewodów telefonicznych, skrzynki od amunicji i łuski po wystrzelonych pociskach – opowiadał Troicki w latach 70. na łamach „Expressu Wieczornego”.

Plut. Otap przyznawał we wspomnieniach, że bał się podczas tej wędrówki. – W kilku punktach miasta biła jeszcze artyleria niemiecka i wspinając się na szczyt ze sztandarem spodziewaliśmy się ciągle strzału – mówił podoficer. To właśnie on przymocował do posągu polską flagę.

Ale jak opisuje Magazyn Historyczny:

Paradoksalnie, nie wiemy kto był tym, który dokonał tego symbolicznego aktu jako pierwszy. Sprawa poszukiwania „bohatera” pojawiła się w latach 60. przy okazji publikacji czasopisma „Panorama Północy”. W 1966 r. badanie w tej sprawie podjął Wojskowy Instytut Historyczny, który na podstawie dostępnych źródeł i materiałów wskazał dwie możliwe grupy żołnierzy 1. pułku artylerii lekkiej z 1. DP: z 7 baterii, dowodzonych przez zastępcę dowódcy ds. polityczno-wychowawczych ppor. Mikołaja Troickiego oraz z 8 baterii, dowodzonych przez pełniącego tę samą funkcję ppor. Waldemara Felchnerowskiego. Obydwaj oficerowie przedstawiali się jako pomysłodawcy tej inicjatywy, historycy orzekli jednak, że większe szanse na to miał ppor. Felchnerowski, którego bateria osłaniała marsz czołgów i desantu w drodze do Bramy Brandenburskiej i w tym czasie znajdowała się w rejonie Kolumny Zwycięstwa. Bateria ppor. Troickiego miała znaleźć się tam dopiero w drodze powrotnej. Konkluzje wieńczyła uwaga:

[…] cały problem oprócz aspektu politycznego posiada również niemniej ważny aspekt moralny o czym świadczą m.in. listy protestacyjne nadesłane do redakcji, do WIH, do CAW i do GZP przez żołnierzy 1 DP.

Podjęto więc decyzję, by popularyzować wersję wydarzeń uwzględniającą dorobek obydwu grup żołnierzy. Dziś trudno odtworzyć, kto był w rzeczywistości tym bohaterem, który zawiesił biało-czerwoną flagę na Siegessäule. W mediach po 1989 r. wspominano m.in. o udziale kpr. Antoniego Jabłońskiego i plut. Kazimierza Otapa z grupy Troickiego, ale także o zwiadowcy 2. Brygady Artylerii Haubic Ludwiku Skokuniu.

Piątka żołnierzy, którzy w dniu kapitulacji hitlerowskiej stolicy zawiesili biało-czerwony sztandar, wróciła do Polski. Mierzejewski zamieszkał pod Działdowem, a ppor. Troicki w rodzinnym Sochaczewie. Oficer zmarł 12 kwietnia 1989 roku. Kazimierz Otap po wojnie był konduktorem na kolei, potem pracował w Petrochemii Płockiej. Zmarł 26 lutego 2006 roku w wieku 86 lat. Antoni Jabłoński mieszkał w Surażu, był sprzedawcą i listonoszem, potem działał w organizacjach kombatanckich. Zmarł 6 lipca tego roku w wieku 96 lat.

Ale pojawiły się też inne informacje:

Dr Zbigniew Wawer ujawnił rewelację. Historyk w 2005 roku na łamach „Mówią Wieki” podał, że Rosjanie zastrzelili pierwszego Polaka, który zawiesił biało-czerwoną flagę na berlińskiej kolumnie. Jednak – jak twierdził – na postument weszli zaraz kolejni żołnierze.

Wśród badaczy i miłośników historii pojawiają się też rozbieżności dotyczące innej polskiej flagi wywieszonej w maju 1945 roku nad Berlinem. Jak twierdził, dziś już nieżyjący prof. Paweł Wieczorkiewicz, podczas próby zawieszenia polskiego sztandaru na budynku Reichstagu doszło do strzelaniny, w której z rąk czerwonoarmisty zginął wieszający flagę polski żołnierz. Wielu weteranów II wojny nie potwierdzało jednak tych informacji. Prawdy zapewne nie da się już dziś ustalić.

Zapraszamy do lektury źródeł do tego artykułu – historia z POLSKĄ FLAGĄ w Berlinie niesie więcej pytań niż odpowiedzi – ale jedno jest pewne – Polacy wnieśli znaczący wkład w zdobycie Berlina.

źródła:

• Polska-Zbrojna.pl – http://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/16544?t=Tajemnice-polskiej-flagi-nad-Berlinem
• Polskie Radio – https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2502891,75-lat-temu-bialoczerwona-flaga-zawisla-na-Kolumnie-Zwyciestwa-w-Berlinie
• Histmag.org – https://histmag.org/2-maja-1945-r.-bialo-czerwone-flagi-na-Kolumnie-Zwyciestwa.-Polacy-w-szturmie-Berlina-11013/