Zachęcamy Państwa do zapoznaniem się z opracowaniem prof. Anny Grześkowiak-Krwawicz dotyczącego oryginalnego tekstu Konstytucji 3 Maja.
Poniżej prezentujemy kilka wyjątków z Konstytucji oraz prezentujemy opracowanie naukowe tekstu oraz kontekstu historycznego powstania Konstytucji 3 Maja. Na samym dole zamieszczamy do pobrania cały plik w formacie PDF udostępniany w trybie wolnego dostępu przez Muzeum Łazienki Królewskie Archiwum Główne Akt Dawnych.
Wolność religijna
Że zaś taż sama Wiara Święta przykazuje nam kochać bliźnich naszych, przeto wszystkim ludziom jakiegokolwiek bądź wyznania pokój w wierze i opiekę rządową winniśmy. I dlatego wszelkich obrządków i religii wolność w krajach polskich podług ustaw krajowych warujemy.
[od red.] Na uwagę zasługuje tutaj również wyrażenie „kraje polskie” – czyli kraje budujące pewien określony typ cywilizacji – cywilizacji wolnych ludzi opartej na zasadach etyki etyki chrześcijańskiej; taki rodzaj cywilizacji określa się dzisiaj, jako cywilizację łacińską.
Własność
… najwyższa władza krajowa i rząd przez nią ustanowiony żadnych pretensyi pod pretekstem iurium regalium i jakimkolwiek innym pozorem do własności obywatelskich, bądź w części, bądź w całości rościć sobie nie będzie. Dla czego bezpieczeństwo osobiste i wszelką własność komukolwiek z prawa przynależną, jako prawdziwy społeczności węzeł, jako źrenicę wolności obywatelskiej szanujemy, zabezpieczamy, utwierdzamy i aby na potomne czasy szanowane, ubezpieczone i nienaruszone zostawały, mieć chcemy.
[od. red.] iurium regalium znaczy prawa królewskie, co należy tłumaczyć, jako prawa państwa; obecnie widzimy, co pozostało w praktyce lockdownowo-pandemicznej ze świętowanych dzisiaj zasad Knstytucji 3 Maja…
Naród
Lud rolniczy, spod którego ręki płynie najobfitsze bogactw krajowych źródło, który najliczniejszą w narodzie stanowi ludność, a zatym najdzielniejszą kraju siłę, tak przez sprawiedliwość, ludzkość i obowiązki chrześcijańskie, jako i przez własny nasz interes dobrze zrozumiany, pod opiekę prawa i rządu krajowego przyjmujemy…
Wolność gospodarcza
… ogłaszamy wolność zupełną dla wszystkich ludzi, tak nowo przybywających, jako i tych, którzy by pierwej z kraju oddaliwszy się, teraz do ojczyzny powrócić chcieli, tak dalece, iż każdy człowiek do państw Rzeczypospolitej nowo z którejkolwiek strony przybyły lub powracający, jak tylko stanie nogą na ziemi polskiej, wolnym jest zupełnie użyć przemysłu swego, jak i gdzie chce, wolny jest czynić umowy na osiadłość, robociznę lub czynsze, jak i dopóki się umówi, wolny jest osiadać w mieście lub na wsiach, wolny jest mieszkać w Polszcze lub do kraju, do którego zechce, powrócić, uczyniwszy zadość obowiązkom, które dobrowolnie na siebie przyjął.
[od red.] widzimy tutaj wyraźną inspirację dla ustawy Wilczka 😉 wiemy również ile z tych wolnościowych zasad pozostało…
Władza
Wszelka władza w społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu.
Poniżej wspaniałe opracowanie pani prof. Anny Grześkowiak-Krwawicz
oprac. EB