Instytut Pamięci Narodowej zaprasza wszystkich zainteresowanych prawdziwą, wielką i dramatyczną historią Polski w czasie najstraszniej z wojen – II wojny światowej, na internetową konferencję naukową na żywo w IPNtv. Konferencja odbędzie się w 79. rocznicę męczeńskiej śmierci abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego (patronów miasta).
PROGRAM UROCZYSTOŚCI
Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej i Błogosławionych abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego w Działdowie (ul. Jana Matejki 59)
27 maja 2020 r. (środa)
- 10.00 – 10.40 – uroczysta Msza święta (uwaga: do kościoła może wejść 55 osób, pierwszeństwo mają uczestnicy konferencji),
- 10.40 – 10.50 – złożenie wieńców przy pomniku przy kościele.
PROGRAM KONFERENCJI
Muzeum Pogranicza w Działdowie (ul. Zamkowa 12)
- 11.10 – 11.35 – otwarcie konferencji:
- słowo wstępne dyrektora Muzeum Pogranicza w Działdowie Patryka Kozłowskiego (5 min),
- słowo wstępne dyrektora Oddziału IPN w Gdańsku prof. Mirosława Golona, odczytanie listu prezesa IPN dr. Jarosława Szarka, skierowanego do uczestników konferencji (5 min),
- słowo wstępne prezesa Stowarzyszenia Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” Zenona Gajewskiego (5 min).
- wystąpienie zaproszonych gości: prof. Zbigniew Girzyński (UMK w Toruniu, Poseł na Sejm RP) (5 min).
- wystąpienie zaproszonych gości: prok. Andrzej Pozorski (dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Warszawie) (5 min).
- 11.35 – 12.05 – Tomasz Jankowski – Ekshumacja ofiar niemieckich zbrodni w Białutach koło Działdowa jako dowód polityki eksterminacyjnej III Rzeszy. Skuteczność akcji „1005” (30 min),
- 12.05 – 12.35 – dr Dariusz Burczyk (OKŚZpNP IPN w Gdańsku) – Organizacja i działalność Selbstschutzu w Działdowie w świetle materiałów ze śledztwa OKŚZpNP w Gdańsku (30 min),
- 12.35 – 12.50 – przerwa kawowa (15 min),
- 12.50 – 13.20 – Janusz Piwowar (Archiwum IPN w Warszawie) – Niemiecki obóz w Działdowie w świetle zachowanych akt gestapo w Ciechanowie-Płocku (30 min),
- 13.20 – 13.50 – Bartosz Januszewski (Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku) – Unternehmen Tannenberg/Intelligenzaktion na Ziemi Działdowskiej 1939–1940/1941 (30 min),
- 13.50 – 14.20 – Mateusz Kubicki (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Gdańsku) – Zbrodnia w Lesie Szpęgawskim 1939–1940 (30 min),
- 14.20 – 14.45 – Andrzej Rutecki (Stowarzyszenie Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” w Działdowie) – Godni są, aby czcili i szanowali ich wszyscy. Męczennicy z Płocka-patronami Działdowa (zostanie też zaprezentowany fragment filmu Soldau – miasto na pograniczu śmierci),
- 14.45 – 14.50 – zamknięcie konferencji – dyrektor Muzeum Pogranicza w Działdowie Patryk Kozłowski.
TRANSMISJA NA ŻYWO
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
- złożenie kwiatów przy pomniku i w miejscach pamięci związanych z obozem Soldau, (28 maja 2020 r.),
- wystawa czasowa eksponatów z prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych ofiar obozu Soldau, prowadzonych przez OKŚZpNP IPN w Gdańsku w 2019 r. (27 maja – 10 czerwca 2020 r.),
- prezentacja wystawy IPN Soldau – utajony ośrodek zagłady. Niemieckie obozy w Działdowie w latach II wojny światowej,
- stoisko IPN z gratisami (opcjonalnie z książkami na sprzedaż) związanymi z tematyką konferencji (27 maja 2020 r.),
- premiera filmu „Soldau – miasto na pograniczu śmierci” w Internecie (na kanale IPNtv) (27 maja 2020 r.).
Uwagi:
Konferencja będzie transmitowana na żywo na kanale IPNtv. Wstęp: tylko zaproszeni goście.
Ze względu na panująca epidemię i zagrożenie wirusowe udział w konferencji jest ściśle limitowany dla bardzo ograniczonej grupy uczestników (referenci i kilku gości specjalnych). Tylko osoby imiennie zaproszone mogą wejść 27 maja 2020 r. od godz. 11.15 na Zamek w Działdowie za zgodą dyrektora Muzeum (tego dnia zwiedzanie będzie niemożliwe). Na nabożeństwo w Sanktuarium o godz. 10.00 wg obecnie obowiązującego limitu sanitarnego może wejść do samego kościoła 55 osób.
Organizatorzy zakładają, że w wypadku trudności z przyjazdem na Zamek w Działdowie (jeśli zostaną zmienione obostrzenia związane z epidemią) odbędzie się dokładnie w tym samym terminie telekonferencja , której zapis zostanie niezwłocznie zamieszczony na stronach IPN oraz naszych współorganizatorów.
ORGANIZATORZY
- Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku
- Muzeum Pogranicza w Działdowie
- Stowarzyszenie Odnowy Chrześcijańskiej „Pamięć i Tożsamość” w Działdowie
PATRONATY
- Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek
- Senator RP Bogusława Orzechowska
- Wojewoda Warmińsko-Mazurski Artur Henryk Chojecki
- Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego Gustaw Marek Brzezin
- Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych
- Radio Olsztyn
RYS HISTORYCZNY
Soldau – utajony ośrodek zagłady znajdował się 500 metrów od centrum miasta, zaledwie 50 metrów od dworca kolejowego. Główny budynek koszarowy został zaadaptowany na blok więźniarski. Na terenie lagru znajdowały się także budynek mieszkalny dla załogi, kasyno, wartownia, łaźnia, ustęp, kuchnia oraz miejsce przesłuchań. W centralnej części obozu usytuowany był dziedziniec, na którym odbywały się m.in. karne ćwiczenia. Całość otoczona została drutem kolczastym i murem. W narożnikach ustawiono wieżyczki strażnicze.
„Pamiętam, że obóz podzielony był na trzy zasadnicze części: dla księży, dla Żydów i dla nas – zwykłych Polaków. Do ubikacji chodziłyśmy na podwórko, gdzie wykopany był długi rów (…). Widziałam, jak wpadł do tego dołu chłopiec, chyba 10-letni, a Niemcy, zaśmiewając się, przydusili go kijami i utopili (…). Koło tej ubikacji była zamknięta brama, przez którą było widać obóz dla Żydów. Kiedyś widziałam jak Niemcy zakopywali tam żywego człowieka” – wspominała Halina Rogozińska, więźniarka Soldau.
Na terenie działdowskiego obozu nie było krematoriów, rusztów z szyn kolejowych czy dołów ciałopalnych. Zwłoki mordowanych były wywożone do okolicznych lasów i tam grzebane w masowych grobach.
Jaki był dokładny bilans ofiar niemieckiego obozu Soldau? Trudno odpowiedzieć na to pytanie precyzyjnie, ponieważ pełna dokumentacja obozowa nie zachowała się. Według ustaleń historyków liczba osadzonych w całym okresie funkcjonowania obozu waha się od 20 do nawet 200 tys. Równie duża rozpiętość danych dotyczy liczby zamordowanych, którą szacuje się między 3 a 30 tys.
Do pobrania ze strony IPN [TUTAJ] plik pdf z wystawą „Soldau utajniony ośrodek zagłady”
Źródło: ipn.gov.pl