Konstytucje Królestwa Polskiego 1815 i wolnego miasta Krakowa 1818

Konstytucja Królestwa Polskiego

Nadana 1815 przez cara Aleksandra I, ustanawiała trwały związek z Rosją (wspólny monarcha); formalnie liberalna, łamana przez cara i władze Królestwa Polskiego; w 1832 zastąpiona Statutem Organicznym Królestwa Polskiego.

Konstytucja wolnego miasta Krakowa i jego okręgu z 
dnia 15 lipca -11 września 1818 r.

I. Religia
Religia katolicka apostolska rzymska utrzymuje się, jako religia kraju. Będzie zawsze przedmiotem szczególniejszych starań rządu, nie uwłaczając w niczem wolności innych wyznań chrześcijańskich, które bez żadnego wyłączenia będą mogły być wyznaniem wolno i publicznie pod opieką rządu.

Wszystkie wyznania chrześcijańskie nie stanowią żadnej różnicy w prawach towarzyskich.
II. Prawo
Prawa teraźniejsze rolników będą utrzymane. Każdemu wieśniakowi wolno jest przynieść osobę swoją, równie jak swoją własność wedle form, ustawami przepisanych. Każdy rolnik ma niezaprzeczoną zdolność używania wszelkich praw cywilnych i politycznych bądź czynnych, bądź biernych, jeżeli posiada własności, przez konstytucję żądne. w obliczu prawa wszyscy obywatele są równi i wszyscy śa pod równą opieką, bez żadnych różnicy stanów lub kondycji.

Prawo także opiekuje się cudzoziemcami, którzy mieszkają i mieszkać będą w Wolnym Mieście Krakowie i jego okręgu. Po przemieszkanych pięciu latach, z sprawowaniem nie nagannym i po nabyciu własności, cudzoziemcy będą używać praw społecznych i politycznych. Każdemu obywatelowi wolno jest opuścić ojczyznę, pod opieką prawa zostają także wyznania tolerowane.

III. Gminy, wójt, sędziowie.

Wolne Miasto Kraków z okręgiem będzie podzielone na gminy miejskie i wiejskie. pierwsze z nich będą miały, ile miejscowość pozwoli, po dwa tysiące; drugie zaś po trzy tysiące pięćset dusz mniej. Każda z tych gmin będzie miała wójta, wolno obranego i obowiązanego wykonywać rozkazy rządowe; wójt ten zostawać będzie w urzędowaniu przez dwa po sobie idące lata.

Warunki do zostania wójtem żądane są;
1) pełnoletność
2) umiejętność dokładnego pisania, czytania po polsku i rachunków.
3) nie być nigdy karanym kryminalnie ani też w stanie skarżenia.

Warunki te powinny być usprawiedliwione przed marszałkami prezdyującymi w zgromadzeniach gminnych.
W gminach wiejskich, może być kilku zastępców wójtów, jeżeli tego okoliczności wymagają. 

W pierwsze poniedziałki miesiąca rozpoczynają się Zgromadzenia Reprezentantów, Zgromadzenie to będzie się zajmować wszystkimi rachunkami, stanowić coroczny budżet. Rok finansowy zaczyna się w pierwszy dzień czerwca, a kończyć się będzie maja następnego roku. 

Zgromadzenie reprezentantów składać się będzie:
1) z deputowanych od gmin
2) z trzech członków, delegowanych od senatu
3) z trzech prałatów, delegowanych od kapituły
4) z trzech doktorów, delegowanych od uniwersytetu
5) z sześciu urzędników pojednawczych 

Będzie się tam znajdować sąd pierwszej instancji i sąd apelacyjny, trzech sędziów pierwszej instancji i czterech sędziów apelacyjnych.