Tymczasowy Rząd Narodowy 22 stycznia 1863 r. ogłosił manifest wzywający do walki z caratem. Zainicjował w ten sposób największy polski zryw niepodległościowy. Walki o charakterze partyzanckim toczyły się na terenie całego zaboru rosyjskiego przez półtora roku. Ponad 200 tys. ochotników stoczyło łącznie ok. 1200 bitew i potyczek. Powstanie upadło na skutek ogromnej przewagi militarnej Rosji i braku wsparcia zza granicy. Było inspiracją dla kolejnego pokolenia patriotów, m.in. Józefa Piłsudskiego, który wykorzystał doświadczenia tajnego rządu, podczas I wojny światowej.