W sobotę, 28 listopada 2020 r. teatr polski w Toruniu będzie obchodzić swoje stulecie. Historia toruńskiej sceny polskiej rozpoczęła i toczy się do dziś w budynku wybudowanego w 1904 r. teatru, który wcześniej funkcjonował jako scena niemiecka. Dzisiaj historię tę kontynuuje Teatr im. Wilama Horzycy.
Pierwszym dyrektorem polskiego teatru został Franciszek Frączkowski, reżyser i aktor między innymi scen lwowskich i krakowskich. Otrzymał nominację od premiera Wincentego Witosa na dyrektora Państwowego Teatru w Toruniu. Była to pierwsza i jedyna w tamtym czasie narodowa scena w kraju.
Uroczysta inauguracja miała miejsce 28 listopada 1920 r. o godzinie 12:30. Odegrano hymn państwowy, sala udekorowana była biało-czerwonymi wstęgami, zaś na scenie znajdowały się popiersia Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.
Po uroczystych przemówieniach nastąpiła część artystyczna akademii, zaś wieczorem odbyła się pierwsza polska premiera tej sceny: Zemsta za mur graniczny Aleksandra Fredry w reżyserii dyrektora Frączkowskiego i dekoracjach Włodzimierza Kuhna. Rolę Cześnika odegrał Edmund Rygier, Klary – Zofia Szumińska, Rejenta – Mieczysław Petrzycki, Wacława – Jerzy Szyndler. Natomiast w komiczną postać Papkina wcielił się sam dyrektor teatru.
Zespół artystyczny w pierwszym sezonie liczył 13 kobiet i 17 mężczyzn. Do najważniejszych premier należały Dziady Mickiewicza, Mazepa Słowackiego czy Śluby panieńskie Fredry, ale warto podkreślić, że repertuar pierwszego sezonu w całości składał się ze sztuk polskich.
W pierwszym roku działalności padł rekord frekwencyjny. Spektakle obejrzało prawie 90 tysięcy widzów. Statystyczny polski mieszkaniec Torunia odwiedził teatr trzykrotnie.
W związku z sytuacją epidemiczną obchody stulecia sceny polskiej w Toruniu zostały przesunięte na wiosnę, jednak od piątku 27 listopada na budynku Teatru i w mieście zaczną pojawiać się rocznicowe hasła, którymi Teatr Horzycy chciałby symbolicznie zaznaczyć tę ważną rocznicę.
Ponadto w sobotę, 28 listopada o godz. 19.00 odbędzie się wideo spektakl „Noc listopadowa – rytuał” na podstawie sceny pożegnania Demeter i Kory z „Nocy listopadowej” Stanisława Wyspiańskiego. Fragment ten recytowano 100 lat temu wśród innych tekstów podczas otwarcia sceny narodowej w toruńskim teatrze. Będzie go można obejrzeć na profilu FB Teatru (przejdź do strony) oraz w serwisie Vimeo.
Wkrótce ukaże się picture book Iwony Chmielewskiej i Pawła Kowalskiego zainspirowany 100-leciem polskiej sceny dramatycznej oraz historią Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu, a także rocznicowa publikacja.
Źródło: informacje z Teatru im. Wilama Horzycy. Fot. budynek teatru w Toruniu z polską flagą, ok. 1928 r.
źródło: komunikat UM Toruń; https://www.torun.pl/pl/stulecie-teatru-polskiego-w-toruniu-0