Czy po 80 latach wyjaśni się zagadka jego zaginięcia?
Rusza Narodowy Program Poszukiwania Wraku Polskiego Okrętu Podwodnego ORP Orzeł. Akademia Morska w Szczecinie wesprze Stowarzyszenie Wyprawy Wrakowe w Cielimowie w poszukiwaniach wraku zaginionego w tajemniczych okolicznościach polskiego okrętu.
23 maja minęła 80 rocznica wypłynięcia z Rosyth w Szkocji chluby polskiej Marynarki Wojennej ORP Orzeł na ostatni patrol na Morzu Północnym. Dwa dni później bohaterska jednostka przepadła bez śladu i do tej pory nie udało się ustalić zagadkowych okoliczności jej zaginięcia.
Jest kilka hipotez przyczyn zatonięcia polskiego okrętu. Jak podaje portal polskieradio24.pl:
„Najbardziej prawdopodobna wydaje się wersja, wedle której okręt został omyłkowo zatopiony przez brytyjski samolot patrolujący wybrzeża Wielkiej Brytanii. Pilot mógł uznać „Orła” za wrogiego U-Boota. Taki obrót spraw zdaje się potwierdzać zachowany raport brytyjskiego pilota, który informował o zatopieniu jednostki przypominającej niemiecki okręt podwodny w rejonie patrolowania „Orła”.
W grę może wchodzić także zatopienie przez zerwaną z kotwicy minę morską. Takie wydarzenie mogło mieć miejsce w okresie wojny w dowolnym miejscu na Morzu Północnym. Dr Hubert Jando, autor książki „Orzeł. Historia i hipotezy jego zatonięcia”, dodaje jeszcze trzecią możliwość – błąd nawigacyjny załogi lub awaria jednego z urządzeń pokładowych. Zwłaszcza druga możliwość, z uwagi na wojenną eksploatację okrętu wydaje się prawdopodobna”.
Stowarzyszenie Wyprawy Wrakowe już od wielu lat prowadzi ekspedycje i badania w archiwach zarówno polskich jak i zagranicznych w celu wyjaśniania zagadek historii polskiej floty morskiej. W związku z nieprzewidywalnością miejsca zaginięcia ORP Orzeł na Morzu Północnym oraz dużego obszaru poszukiwań trudno było znaleźć odpowiedniego partnera do działań, ale w końcu się udało.
Narodowy Program Poszukiwania Polskiego Okrętu Podwodnego ORP Orzeł ruszył 13 maja 2020 roku, kiedy Stowarzyszenie Wyprawy Wrakowe w Cielimowie k. Gniezna podpisało z Akademią Morską w Szczecinie list intencyjny i w ramach współpracy rozpoczęły się przygotowania do poszukiwań wraku. Jak powiedział prezes Stowarzyszenia Wyprawy Wrakowe, Mariusz Borowiak:
A nie byłby to pierwszy sukces na koncie stowarzyszenia. Udało mu się już bowiem odnaleźć m.in. wrak polskiego niszczyciela eskortowego ORP Kujawiak. Wiedza specjalistów z Akademii Morskiej w Szczecinie znacznie przybliży wyjaśnienie jednej z zagadek II wojny światowej. Koordynatorem działań ze strony AMS został mianowany dr inż. kpt. ż. w. Arkadiusz Tomczak prof. AMS, Prorektor ds. Morskich.
Krótka, ale błyskotliwa jest historia ORP Orzeł, zbudowanego głównie ze zbiórek publicznych. Wyczyny wojenne załogi polskiego okrętu podziwiano na całym świecie. Najpierw we wrześniu 1939 roku brawurowa ucieczka z niezgodnego z prawem międzynarodowym internowania w porcie w Tallinie, potem w kwietniu 1940 roku zatopienie niemieckiego frachtowca Rio de Janeiro i tym samym pokrzyżowanie planów niemieckiej inwazji na Norwegię.
Co ciekawe dowódca jednostki kpt. Jan Grudziński przeprowadził jednostkę z Tallina do Wielkiej Brytanii bez map nawigacyjnych, kierując się do brytyjskich baz jedynie w oparciu o prowizoryczną mapę morską Bałtyku wykreśloną przez jednego z oficerów por. Andrzeja Piaseckiego na podstawie posiadanego niemieckiego spisu latarń Morza Bałtyckiego. Jak wspominał potem Jan Grudziński:
„Gdy po trzech tygodniach dotarliśmy wreszcie do wybrzeży Anglii, nie mieliśmy na pokładzie nawet jednej kropli słodkiej wody. Mało brakowało, a zginęlibyśmy pod wodą z pragnienia”.
Nie wiadomo gdzie spoczywa wrak legendarnego ORP Orzeł, ale niepisaną tradycją polskiej Marynarki Wojennej dla uczczenia bohaterskiej załogi Orła, jest oddawanie salutu przez każdy przepływający przez Morze Północne polski okręt.
Oprac. BC